Een verzekering of assurantie is een overeenkomst tussen een verzekeringsmaatschappij en een verzekeringnemer. Met een verzekering poogt de verzekeringnemer de financiële gevolgen van een risico af te dekken die hij zelf niet kan of wil dragen.

Verzekering was in de vroege periodes van de Islam niet bekend en is een vorm van overeenkomst die aan deze tijd toebehoort. Om deze reden zijn in de fikh-bronnen geen uiteenzetting van verzekeringen. Het is Ibn Abidin die voor het eerst een mening over dit onderwerp heeft gegeven. Hij besprak de verzekeringskwestie onder de ondertitel van ‘Mustemen’ in ‘Kitabul-Djihad’-sectie van zijn boek ‘Raddul-Mukhtar’.

Hedendaagse islamitische geleerden hebben de kwestie van verzekeringen bestudeerd en hebben geprobeerd de religieuze grondslag ervan uit te leggen. Deze wetenschappers hebben overeenstemming over de goedkeuring van sociale verzekeringen en onderlinge verzekeringen. Dit laatste zijn verzekeringen waarbij meerdere personen samen geld inzetten in een pot. Als een van die leden een bepaalde schade ondervindt, dan wordt zijn schade vergoed uit deze pot. Ze hebben echter geen overeenstemming over het aanbieden van commerciële verzekeringen (zorgverzekering, inboedelverzekering, reisverzekering etc.). Er zijn drie verschillende opvattingen over het aanbieden van commerciële verzekeringen:

1. Volgens de eerste opvatting is geen enkele vorm van commerciële verzekering toegestaan. Er zijn immers onbekende elementen in de commerciële verzekering aanwezig, waardoor deze lijkt op gokken of gewone weddenschappen en rente omvat. Ook verzekeringen zijn oneerlijke vergoedingen. Een verzekeringscontract is de verkoop van iets dat geen objectieve zekerheid biedt. Een verzekering, in het bijzonder de levensverzekering, is als het ware het uitdagen van de wil van Allah (swt). Verzekeringen, die vanuit de Islam gezien verboden elementen bevatten, moeten ook haram zijn. Het is dan ook niet toegestaan dat de verzekeraar premie ontvangt en de verzekerde een vergoeding ontvangt.
2. Volgens de tweede zienswijze zijn levensverzekeringen niet toegestaan; goederen- en eigendomsverzekeringen zijn in wezen toegestaan, maar zijn religieus niet aangenaam. Ook zijn verzekeringen die op rente berusten niet toegestaan.
3. Volgens de derde opvatting zijn alle soorten verzekeringen toegestaan, aangezien er geen absolute bron is die verzekeringen verbiedt. Dit is wel op voorwaarde dat er geen rente in wordt gemengd en de algemene moraal niet wordt geschonden.

Als grondslag voor een overeenkomst die halal is, is immers vereist dat deze geen belemmerende aspecten bevat.

De Islam heeft de bijzonderheid om op vraagstukken en nieuwe ontwikkelingen die zich voordoen te beantwoorden en te reageren. Dit geldt ook voor het tijdperk van de profeet (saw) waarin dit soort overeenkomsten niet bekend waren maar later wel verschenen. Als dit soort contracten geen tegengestelde elementen aan de principes van de Islamitische wetten bevatten; en het onderwerp van een contract een wilsverklaring en wederzijdse instemming en dus alle aspecten die vereist zijn bevatten, is er sprake van authenticiteit.

De verzekeringen zijn een fenomeen die in het nieuwe tijdperk zijn ontstaan. Zij kwamen niet voor in het tijdperk van de profeet (saw) en er zijn dan ook geen klassieke fikh-bronnen hiervan aanwezig. In het licht hiervan kunnen de verzekeringen worden beoordeeld aan de hand van de doelstellingen van de Islam en de algemene principes volgens de bronnen ervan. Allereerst zal daarom de kritiek op verzekeringen worden besproken om vervolgens een algemene evaluatie te geven.

De relatie tussen verzekeringen en gharar en djehalet

Sommige geleerden zijn van mening dat tijdens het sluiten van een verzekeringsovereenkomst, waarbij vanwege de onzekerheid van een voorval het niet bekend is hoeveel compensatie er zal worden betaald als het zich voordoet, het niet is toegestaan omdat de overeenkomst gharar bevat.

Gharar betekent dat het contract een bepaalde zijdelingse aspect heeft die zal kunnen leiden tot oneerlijke winst. In juridische procedures en vooral in contracten die aan beide kanten schulden opleggen, moet het onderwerp van de overeenkomst bekend en specifiek zijn. In de Kuran en sunnet zijn de principes van openheid, eerlijkheid en vertrouwen in contracten benadrukt.^[1] De Islamitische fikh-geleerden hebben overeenstemming over de hadis die gharar verbieden bij onderlinge handel over het verboden karakter van gharar in contracten, die in belangrijke mate indirect tussen partijen een risico tot onenigheid met zich meebrengen.^[2] Ze waren het echter oneens over welke mate van gharar van invloed zou zijn op welk type contracten. Over het algemeen kan gharar, naar mate van relevantie en niveau als volgt worden onderverdeeld. Elk van hen heeft een andere effect op het contract.

1. Gharar die de overeenkomst totaal batil maakt.
2. Gharar die de overeenkomst fasid maakt. Als gharar weg is dan wordt de overeenkomst sahih.
3. Gharar die niet mogelijk is om te voorkomen. Deze maakt een contract niet batil.

De gharar die niet kan worden voorkomen, heeft geen gevolgen voor de overeenkomst. Daarentegen zijn contracten zoals de verkoop van foetussen en ontsnapte dieren, die een indirect risico hebben, batil. Als onduidelijkheden en risico op het onderwerp, karakter, geldbedrag en de looptijd van een contract van toepassing zijn en deze aspecten in een later stadium weggewerkt kunnen worden, dan zijn dit soort contracten fasid. Wanneer deze aspecten verdwijnen dan wordt het contract sahih.

Wat betreft djehalet, over het contract hebben geleerden overeenstemming dat het niet ten goede komt van de geldigheid van een contract, indien het contract tussen partijen een conflict kan veroorzaken. In gevallen waarin het hoogst onwaarschijnlijk is dat het tot een conflict zal leiden, hebben geleerden hier overeenstemming over dat dit geen belemmering zal vormen voor het contract. Aan de andere kant hebben zij geen overeenstemming over gevallen waarin er een kans bestaat dat er een conflict zal ontstaan. In deze gevallen zijn over de juistheid van het contract de meningen verdeeld.

Het doel van de regels met betrekking tot gharar en onwetendheid is het voorkomen van controverse tussen partijen. Het gaat erom dat op juridisch gebied wederzijdse overeenstemming, openheid en eerlijkheid dient te worden gewaarborgd en voorkomen wordt dat partijen niet onverwachte schade of risico toekomt. Als we kijken naar de voorwaarden van een contract die door de profeet (saw) zijn verboden dan komt het volgende naar voren. Indien uit een overeenkomst blijkt dat de verrijking zonder tegenprestatie van de ene partij en de verarming van de andere partij op kansen berust, kan een overeenkomst dezelfde kwalificatie als gokken krijgen en brengt dit een grote onzekerheid met zich mee. Op grond hiervan kan het niveau van de voorwaarden die een overeenkomst kunnen verbreken naar de voorwaarden vandaag de dag bepaald worden. De uitkomst hiervan kan vervolgens naar juistheid worden beoordeeld.

Bovendien is het zo dat niet het aangaan van de overeenkomst zelf haram is, maar de voorwaarden die de partijen naar conflicten leiden en men elkaar kan bedriegen en onrechtvaardig een winst kan toekomen. Wanneer de verzekering in deze context wordt beoordeeld, kan opgemerkt worden dat er geen onzekerheid in de verzekering is die tot controverse zal leiden. Immers is de verzekering in de wet tot in detail geregeld en werkt ze met zeer fijne berekeningen.

De grote ashab zoals Omar (ra), İbn Mesud (ra), İbn Abbas (ra), İbn Omar (ra) als ook de Hanefi-wetschool aanvaarden het principe van muwalat in het contract. Echter, de onzekerheid in de verzekering staat niet in de weg voor het contract zelf. De muwalat overeenkomst, die een soort liefdadigheidsovereenkomst is, is een overeenkomst waarbij een persoon die geen familieleden of kennissen heeft om te erven, met een ander een overeenkomst aangaat. Als hij/zij een diyet aan de andere persoon betaald staat daar tegenover dat hij/zij erfgenaam wordt. Met dit contract zal een persoon die geen familiekring heeft zichzelf in de moslimgemeenschap helpen en een netwerk vormen.

Daarnaast als een persoon de overeenkomst aanvaardt en degene die de muwalat overeenkomst afsluit de diyet afbetaald en vervolgens overlijdt, dan is het zo dat indien zijn erfgenaam niet wordt gevonden, verkrijgt de persoon die de bescherming van het erfgoed accepteert het recht hierop.^[3] En hoewel de onzekerheid in verzekeringen eenzijdig is, is er in de muwalat-overeenkomst sprake van een tweeledige onzekerheid. Het is namelijk zo dat tijdens de totstandkoming van het contract het onzeker is of de persoon die geen erfgenamen had middels een ongeval zal overlijden, het is niet bekend of hij daadwerkelijk een erfenis achterlaat en waaruit deze zal bestaan en of hij een erfgenaam zal achterlaten.

Bovendien is het verzekeringsstelsel, in vergelijking met andere systemen die wereldwijd verband houden met het openbare economische leven, het grootste en meest gangbare activiteit en voorzorgsmaatregel en is wettelijk gereguleerd. Op grond hiervan kan niet worden gezegd dat er sprake kan zijn van een mate van onzekerheid.

Verzekering en gokrelatie

Sommige hedendaagse geleerden die verzekeringen hebben beoordeeld, hebben verklaard dat verzekeringen niet zijn toegestaan en beweren dat het onzeker is dat het onderwerp van de verzekering zich voor gaat doen en hierdoor de betekenis van gokken draagt.

Gokken is een geluksspel dat wordt gespeeld door geld in te leggen. Het is niet correct om verzekeringen te vergelijken met gokken, omdat verzekeringscontracten geen contracten zijn op basis van geluk zoals bij gokken en wedden. Bij gokken en wedden nemen de partijen voor ogen om het geld te verliezen die in eerste instantie wordt ingezet, niet om in een behoefte te voorzien, maar om hunzelf zonder vele inspanningen via het spel te verrijken. Bij een verzekeringscontract neemt men het niet voor ogen om zich te verrijken op grond van een incident dat zich op toeval berust. Immers, als het risico zich voordoet, vergoedt de verzekeraar de door het risico veroorzaakte schade op basis van de verzekeringscontract. Indien het in het verzekeringscontract genoemde risico plaats vindt, wordt het door de verzekerde geleden verlies geëlimineerd en biedt het de verzekerde geen verrijking.

Er is geen enkele manier van gokken waarbij er sprake is van solidariteit en elkaar behulpzaam zijn. Integendeel, men heeft de intentie om de andere partij te overwinnen en zijn bezittingen af te nemen. Dit veroorzaakt haat en agressie en zeker geen solidariteitsgevoel. Het risico, zoals bij kansspelen en weddenschappen, dat zich voor kan doen bij verzekeringscontracten, waardoor verwezenlijking van het contract plaatsvindt, is door partijen juist niet gewenst. Bovendien kan het risico (verlies) bij gokken en wedden worden voorkomen, maar het is niet mogelijk om het risico in verzekeringscontracten te voorkomen.

Het te ontvangen geldbedrag kent bij gokken geen limiet. Met gokken kan men al zijn materiële en morele waarden vernietigen. Bij verzekeringen is het enkel mogelijk een bepaald verlies (risico) vergoed te krijgen.

De eerste reden dat gokken als haram wordt verklaard, is vanwege de invloed op het morele en sociale aspect. In dit opzicht is het niet mogelijk om gokken, wat een van de grootste sociale en morele problemen met zich meebrengt, te vergelijken met het verzekeringssysteem dat een soort hulp is om de schade op eigendommen en het lijden van mensen te verminderen.

Het onderwerp van de verzekering

In een verzekeringsovereenkomst krijgt de verzekerde als tegenprestatie voor het betalen van premies een zekerheid in de vorm van een subjectief product. Hierdoor wordt gesteld dat een verzekering niet is toegestaan. Er wordt ook beweerd dat het geven van zekerheid een daad uit liefdadigheid is en er geen geld als tegenprestatie kan worden ontvangen.

De garantie die de verzekerde verkrijgt door het betalen van premies is een werkelijke tegenprestatie. Deze garantie en afspraak vloeit voort uit het sluiten van een contract, zonder dat het risico zich voordoet. Vanwege de garantie en de afspraak die het sluiten van een verzekeringsovereenkomst voor de verzekerde met zich meebrengt, is het niet van belang of het risico zich daadwerkelijk voordoet. Als het risico zich niet voordoet, is het namelijk zo dat de verzekerde geen schade ondervindt aan zijn goederen, rechten en belangen. Als het risico zich wel voordoet, kan het verlies worden gecompenseerd door de vergoeding die de verzekerde ontvangt.

Er zijn geen aanwijzingen of bronnen aanwezig dat het creëren van zekerheid een daad van liefdadigheid is en anderszins de verkoop ervan niet mogelijk zou zijn. Bovendien verklaren geleerden dat zelfs het lesgeven om de Kuran te leren en het zijn van imam of muezzin, welke als aanbidding en als liefdadigheidsdaden kunnen worden aangemerkt, het toegestaan is om een vergoeding hiervoor te krijgen.

Verzekeringen en ten onrechte vergoede uitkeringen

Sommige geleerden die het onderwerp verzekeringen hebben onderzocht, geven aan dat er sprake is van ten onrechte ontvangen vergoedingen. Volgens hen verbindt de verzekeraar zich ertoe om de schade van de verzekerde met dit contract te betalen, waardoor hij schuldenaar wordt van een schuld die niet van hemzelf is. Bijvoorbeeld, de emanet-overeenkomst, waarbij goederen, zonder gebreken, die in bruikleen worden genomen en vervolgens beschadigd raken en/of tenietgaan is het niet vereist dat een schadevergoeding hiervoor dient te worden betaald, zelfs al zou dit een voorwaarde in het contract zijn.

Er is geen sprake van ten onrechte ontvangen vergoedingen bij verzekeringen. Immers, de verzekeraar is zich bewust van de betalingen en berekeningen die worden verricht. Bovendien zijn er vergelijkbare legitieme contracten zoals kefalet en muwalat. Volgens de Hanefi, Maliki en Hanbeli geleerden is het geldig om garant te staan voor een onbekende schuld en moet degene die borg staat deze schuld indien nodig betalen. Als iemand bijvoorbeeld tegen een ander zegt: "Neem deze weg, want het is een veilige weg, als jou op deze weg iets overkomt, zal ik je schade vergoeden", en als hij beroofd wordt op de betreffende weg, betaalt hij de bijkomende schade.^[4]

De in de Islam gehanteerde akile-systeem toont ons dat het niet mogelijk is om verzekeringen te verwerpen omdat het een ten onrechte ontvangen vergoeding zou zijn. De vergoeding die een persoon die per ongeluk de dood van een persoon heeft veroorzaakt moet betalen, wordt verdeeld in de akile, dat wil zeggen familieleden van de mannenkant of aan de groep waar hij raadslid is, zijn beroepsgenoten en dergelijke. Er zijn authentieke ehadis die het akile-systeem legitiem verklaren.^[5]

De compensatie van de vergoeding in het akile-systeem heeft te maken met twee wijsheden:

Om de zware financiële last te verlichten van iedereen die een daad heeft begaan die een vergoeding vereist en om te voorkomen dat de slachtoffers worden verwaarloosd.

In zijn werk getiteld ‘Reddul Mukhtar’ zei Ibn Abidin:

Volgens de Maliki-wetschool is “een garandering waardoor men geld verschuldigd is” toegestaan en is het niet tegenstrijdig dat de verzekeraar het risico op zich neemt. Als een persoon, zonder enige verplichtingen, een ander belooft te lenen of een verlies te betalen, wordt hij door deze belofte aan hem verschuldigd. Indien degene die de belofte heeft gedaan zijn belofte terugneemt voordat de handeling wordt verricht, dan is dit rechtsgeldig zolang de handeling nog niet is verricht door de ander.

Als iemand bijvoorbeeld belooft hetgeen te betalen wat een ander wil kopen; bij het huwelijk het mehir-bedrag voor zal schieten en de ander hierop vertrouwd en het huwelijk aangaat, is degene die de belofte doet deze aan de ander verschuldigd. Ibn Rushd legt dit uit als:

Op grond hiervan kan worden gezegd dat het verzekeringscontract de verzekeraar verbindt middels een toezegging en dus de gevolgen van een eventuele schade van de verzekerde op zich neemt.

Verzekeringen en rente, ten onrechte verkregen vergoedingen

Geleerden die beweren dat een verzekering niet toegestaan is, geven aan dat wanneer de vergoeding meer bedraagt dan hetgeen is betaald als premie is dit verschil aan te merken als rente. Er wordt ook gesuggereerd dat verzekeringsmaatschappijen de betaalde premies investeren in rente. Indien het risico dat wordt gelopen in de verzekering niet optreedt of de vergoeding laag is, wordt gesteld dat de verzekeraar een onrechtmatig gewin heeft behaald.

Rente betekent dat in het contract de voorwaarde wordt vastgelegd om zonder tegenprestatie een overschot te behalen met hetzelfde product. Dus, bijvoorbeeld geld met geld, goud met goud of zout met zout.^[8] Het belangrijkste kenmerk dat de rente onderscheidt van andere transacties, is dat dit overschot wordt vastgelegd in een mondeling of juridisch contract. Bij het terugbetalen van de schuld bijvoorbeeld, als een surplus hierop wordt gegeven, is dit overschot geen rente omdat het niet is bedongen.

Over het algemeen is er geen bepaald overschot in de definitie van rente in de verzekering. Verzekering is geen verkoop van compensatievergoeding in ruil voor een premie, maar een premie in ruil voor vertrouwen en onderpand. Als de verzekeraar een premie ontvangt, is deze premie niet onvoorwaardelijk, tenzij er een ongeval plaatsvindt; Omdat de aansprakelijkheid van de verzekeraar die voortvloeit uit het verzekeringscontract niet alleen is om de verzekeringscompensatie te betalen wanneer het risico zich voordoet, maar ook om het potentiële risico over de verzekeringsperiode te dragen. In dit kader is de tegenprestatie van het dragen van het risico door de verzekeraar de premies die de verzekerde betaald.

Daarnaast is het verzekeringssysteem niet bedoeld om de verzekerde meer op rente te laten verdienen, maar werkt het op basis van het compenseren van de schade. Bij ongevallenverzekeringen vergoedt de verzekeraar de door de verzekerde geleden schade en de afname van het verzekerde goed door het optreden van het ongeval. Om deze reden is het door de verzekeraar te verstrekken bedrag niet hoger dan de schade van de verzekerde en het in de verzekeringsovereenkomst bepaalde verzekeringsbedrag. Het is voor verzekerde dus niet mogelijk om zonder opgaaf van redenen goederen te verkrijgen.

Verzekeringen en het lot

Er wordt beweerd dat de betekenis van het trotseren van de macht van Allah in het verzekeringscontract bestaat, vooral in levensverzekeringen. Verzekering is echter een verbintenis om de schade als gevolg van een risico te compenseren of te beperken. Het ziet dus niet op het dekken van een risico dat niet zal plaatsvinden. De verzekering is voor de verzekerde een compensatie voor de schade die hij/zij niet in zijn eentje kan dragen, maar met de bijdragen van andere verzekerden op zich neemt.

Samengevat

Het belangrijkste in contracten is dat het toelaatbaar is. Elk contract dat niet in tegenspraak is met de basisprincipes van de Islam en dat alle noodzakelijke elementen en voorwaarden van het contract bevat, is sahih. In dit opzicht is de verzekering, die onbekend was in Asr-i Saadet en het tijdperk van de mudjtehidin en recentelijk ontstond, toegestaan indien deze voldoet aan de betreffende elementen en voorwaarden. Dus, op basis van de bovengenoemde uitleg, de islamitische oordeel over de in de vraag opgenoemde verzekeringen is dat zij zijn toegestaan.